Διαβάζω την ομιλία στο American University (10 Ιουνίου 1963) του JFK, που δολοφονήκε 5 μήνες αργότερα, και σκέφτομαι ότι ο τρόπος που βλέπει τα πράγματα στο ζήτημα της παγκόσμιας ειρήνης ξεπερνά τον ίδιο τον ομιλητή και μπορεί και πρέπει να διδάξει πολλούς. Μεταφράζω κάποια αποσπάσματα:
" Επέλεξα αυτό το χρόνο και αυτό τον τόπο για να συζητήσω ένα θέμα στο οποίο η άγνοια πάρα πολύ συχνά αφθονεί και η αλήθεια γίνεται τόσο σπάνια αντιληπτή - όμως είναι το πιο σημαντικό θέμα πάνω στη γη: παγκόσμια ειρήνη.
Τι είδους ειρήνη προσωπικά εννοώ; Τι είδους ειρήνη αναζητούμε; Όχι μια Pax Americana επιβαλλόμενη στον κόσμο από τα αμερικανικά όπλα του πολέμου. Όχι την ειρήνη του τάφου ή την ασφάλεια του σκλάβου. Μιλάω για πραγματική ειρήνη, το είδος της ειρήνης που κάνει τη ζωή στη γη ν’ αξίζει να τη ζήσεις, το είδος που επιτρέπει στους άνδρες και τα έθνη ν’ αναπτύσσονται και να ελπίζουν και να οικοδομούν μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά τους - όχι απλά ειρήνη για τους Αμερικανούς αλλά ειρήνη για όλους τους άνδρες και τις γυναίκες - όχι απλά ειρήνη για τους δικούς μας καιρούς αλλά ειρήνη για πάντα
Πρώτον: Ας εξετάσουμε τη στάση μας απέναντι στην ίδια την ειρήνη. Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι είναι αδύνατη. Πολλοί τη θεωρούν εξωπραγματική. Αλλά αυτή είναι μια επικίνδυνη, ηττοπαθής πίστη. Αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος - ότι η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη - ότι είμαστε πιασμένοι από δυνάμεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Τι είδους ειρήνη προσωπικά εννοώ; Τι είδους ειρήνη αναζητούμε; Όχι μια Pax Americana επιβαλλόμενη στον κόσμο από τα αμερικανικά όπλα του πολέμου. Όχι την ειρήνη του τάφου ή την ασφάλεια του σκλάβου. Μιλάω για πραγματική ειρήνη, το είδος της ειρήνης που κάνει τη ζωή στη γη ν’ αξίζει να τη ζήσεις, το είδος που επιτρέπει στους άνδρες και τα έθνη ν’ αναπτύσσονται και να ελπίζουν και να οικοδομούν μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά τους - όχι απλά ειρήνη για τους Αμερικανούς αλλά ειρήνη για όλους τους άνδρες και τις γυναίκες - όχι απλά ειρήνη για τους δικούς μας καιρούς αλλά ειρήνη για πάντα
Πρώτον: Ας εξετάσουμε τη στάση μας απέναντι στην ίδια την ειρήνη. Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι είναι αδύνατη. Πολλοί τη θεωρούν εξωπραγματική. Αλλά αυτή είναι μια επικίνδυνη, ηττοπαθής πίστη. Αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος - ότι η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη - ότι είμαστε πιασμένοι από δυνάμεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Δεν χρειάζεται να αποδεχθούμε αυτή την άποψη. Τα προβλήματά μας είναι ανθρωπογενή - επομένως, μπορούν να λυθούν από τον άνθρωπο. Και ο άνθρωπος μπορεί να είναι τόσο μεγάλος όσο θέλει. Κανένα πρόβλημα του ανθρώπινου πεπρωμένου δεν είναι έξω από τα ανθρώπινα όντα. Ο λόγος και το πνεύμα του ανθρώπου έχουν συχνά επιλύσει το φαινομενικά ανεπίλυτο - και πιστεύουμε ότι μπορούν να το κάνουν ξανά.
Δεν αναφέρομαι στην απόλυτη, απεριόριστη αντίληψη της ειρήνης και της καλής θέλησης που ονειρεύονται κάποιοι φαντασιωμένοι και φανατικοί. Δεν αρνούμαι την αξία των ελπίδων και των ονείρων, αλλά απλώς προσκαλούμε στην αποθάρρυνση και τη δυσπιστία καθιστώντας αυτό τον μοναδικό και άμεσο στόχο μας.
Ας επικεντρωθούμε, αντ΄αυτού, σε μια πιο πρακτική και πιο εφικτή ειρήνη - βασισμένη όχι σε μια ξαφνική επανάσταση στην ανθρώπινη φύση αλλά στη ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΘΕΣΜΩΝ - σε μια σειρά συγκεκριμένων δράσεων και αποτελεσματικών συμφωνιών που είναι προς το συμφέρον όλων των ενδιαφερομένων . Δεν υπάρχει ενιαίο, απλό κλειδί σε αυτή την ειρήνη - καμία γενική ή μαγική φόρμουλα για να υιοθετηθεί από μία ή δύο δυνάμεις. Η πραγματική ειρήνη πρέπει να είναι προϊόν πολλών εθνών, το άθροισμα πολλών πράξεων. Πρέπει να είναι δυναμική, όχι στατική, να αλλάζει για να ανταποκριθεί στην πρόκληση κάθε νέας γενιάς. Επειδή η ειρήνη είναι μια διαδικασία - ένας τρόπος επίλυσης των προβλημάτων.
Με μια τέτοια ειρήνη, θα εξακολουθούν να υπάρχουν διαμάχες και συγκρουόμενα συμφέροντα, καθώς υπάρχουν μέσα σε οικογένειες και έθνη. Η παγκόσμια ειρήνη, όπως η κοινοτική ειρήνη, δεν απαιτεί ο καθένας να αγαπά τον πλησίον του - απαιτεί μόνο να ζουν μαζί σε αμοιβαία ανοχή, υποβάλλοντας τις διαμάχες τους σε δίκαιη και ειρηνική διευθέτηση. Και η ιστορία μας διδάσκει ότι οι εχθρότητες μεταξύ των εθνών, όπως μεταξύ των ατόμων, δεν διαρκούν για πάντα. Όσο κι αν φαντάζουν οι συμπάθεις και αντιπάθειές μας σταθερές, ωστόσο, η παλίρροια του χρόνου και των γεγονότων συχνά επιφέρει εκπληκτικές αλλαγές στις σχέσεις μεταξύ εθνών και γειτόνων.
Ας επιμείνουμε λοιπόν. Η ειρήνη δεν χρειάζεται να είναι ανεφάρμοστη, και ο πόλεμος δεν χρειάζεται να είναι αναπόφευκτος. Ορίζοντας τον στόχο μας πιο καθαρά, κάνοντάς τον να φαίνεται πιο διαχειρίσιμος και λιγότερο απομακρυσμένος, μπορούμε να βοηθήσουμε όλους τους λαούς να τον δουν, να αντλήσουν ελπίδα από αυτό και να κινηθούν ακατανίκητα προς αυτό.
Δεύτερον: Ας επανεξετάσουμε τη στάση μας απέναντι στη Σοβιετική Ένωση. Είναι απογοητευτικό να σκεφτόμαστε ότι οι ηγέτες τους μπορούν πραγματικά να πιστεύουν ό,τι γράφουν οι προπαγανδιστές τους. [..].
Κανένα κυβερνητικό ή κοινωνικό σύστημα δεν είναι τόσο κακό ώστε ο λαός του να πρέπει να θεωρηθεί ότι στερείται αρετής. Ως Αμερικανοί, βρίσκουμε τον κομμουνισμό βαθύτατα απεχθή ως άρνηση της προσωπικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Αλλά μπορούμε ακόμα να χαιρετούμε το ρωσικό λαό για τα πολλά του επιτεύγματα - στην επιστήμη και το διάστημα, στην οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη, στον πολιτισμό και τις πράξεις θάρρους.
Μεταξύ των πολλών κοινών χαρακτηριστικών που έχουν οι λαοί των δύο χωρών μας, κανένα δεν είναι ισχυρότερο από τον αμοιβαίο μας αποτροπιασμό απέναντι στον πόλεμο. Σχεδόν μοναδικοί μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων, ποτέ δεν βρεθήκαμε σε πόλεμο μεταξύ μας. Και κανένα έθνος ποτέ στην ιστορία του πολέμου δεν υπέφερε περισσότερο απ’ όσα η Σοβιετική Ένωση υπέστη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τουλάχιστον 20 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους. Αμέτρητα εκατομμύρια σπίτια και αγροκτήματα κάηκαν ή λεηλατήθηκαν. Το ένα τρίτο της επικράτειας του έθνους, συμπεριλαμβανομένου των δύο τρίτων σχεδόν της βιομηχανικής του βάσης, μετατράπηκε σε έρημο - μια απώλεια ισοδύναμη με την ερημοποίηση τούτης της χώρας ανατολικά του Σικάγο.
Σήμερα, αν ήταν ποτέ να ξεσπάσει πάλι ολοκληρωτικός πόλεμος - ανεξάρτητα από το πώς - οι δύο χώρες μας θα γίνονταν οι πρωταρχικοί στόχοι. Είναι ειρωνικό αλλά ακριβές γεγονός ότι οι δύο ισχυρότερες δυνάμεις είναι οι δύο που κινδυνεύουν περισσότερο να γίνουν έρημος. Όλα όσα χτίσαμε, όλα για όσα δουλέψαμε, θα καταστραφούν στις πρώτες 24 ώρες. Κι ακόμη και στον ψυχρό πόλεμο, που επιφέρει βαρη και κινδύνους σε τόσα πολλά έθνη, συμπεριλαμβανομένων των στενότερων συμμάχων αυτού του έθνους - οι δύο μας χώρες φέρουν τα βαρύτερα βάρη. Επειδή και οι δύο αφιερώνουμε ογκώδη ποσά χρημάτων σε όπλα που θα ήταν καλύτερο ν΄αφιερωθούν στην καταπολέμηση της άγνοιας, της φτώχειας και των ασθενειών. Είμαστε και οι δύο αιχμάλωτοι σ’ έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο στον οποίο η καχυποψία στη μια πλευρά γεννά καχυποψία στην άλλη, και νέα όπλα γεννούν ως απάντηση όπλα.
Εν ολίγοις, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί της, όσο και η Σοβιετική Ένωση και οι σύμμαχοί της, έχουν αμοιβαίο βαθύ ενδιαφέρον σε μια δίκαιη και ειλικρινή ειρήνη και στον τερματισμό της κούρσας των εξοπλισμών. Συμφωνίες προς το σκοπό αυτό είναι προς το συμφέρον τόσο της Σοβιετικής Ένωσης όσο και δικό μας - και ακόμη και τα πιο εχθρικά έθνη μπορούν να βασιστούν στην αποδοχή και τήρηση αυτών των υποχρεώσεων της συνθήκης, και μόνο εκείνες τις υποχρεώσεις της συνθήκης, που είναι προς το δικό τους συμφέρον.
Επομένως, ας μην είμαστε τυφλοί στις διαφορές μας - αλλά ας επικεντρωθούμε επίσης στα κοινά μας συμφέροντα και στα μέσα με τα οποία μπορούν να επιλυθούν αυτές οι διαφορές. Και αν δεν μπορούμε να σταματήσουμε τώρα τις διαφορές μας, τουλάχιστον μπορούμε να βοηθήσουμε να κάνουμε τον κόσμο ασφαλή στη διαφορετικότητα. Γιατί, τελικά, ο πιο βασικός κοινός μας δεσμός είναι ότι όλοι κατοικούμε σε αυτόν τον μικρό πλανήτη. Όλοι αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Όλοι αγαπάμε το μέλλον των παιδιών μας. Και όλοι είμαστε θνητοί.
Τρίτον: Ας επανεξετάσουμε τη στάση μας απέναντι στον ψυχρό πόλεμο, ενθυμούμενοι ότι δεν συμμετέχουμε σε μια συζήτηση, επιδιώκοντας να συσσωρεύσουμε αμφισβητούμενα σημεία. Δεν είμαστε εδώ για ν’ απευθύνουμε κατηγορίες ή να υψώνουμε το δάχτυλο του κριτή. Πρέπει να ασχοληθούμε με τον κόσμο όπως είναι, και όχι με όπως θα μπορούσε να είναι...
Συνεπώς, πρέπει να επιμείνουμε στην αναζήτηση της ειρήνης, με την ελπίδα ότι οι εποικοδομητικές αλλαγές στο κομμουνιστικό μπλοκ θα μπορούσαν να φέρουν στο προσκήνιο λύσεις που τώρα μας φαίνονται ανέφικτες. Πρέπει να προχωράμε τις υποθέσεις μας με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προς το συμφέρον των κομμουνιστών να συμφωνήσουν σε μια πραγματική ειρήνη.
Πάνω απ 'όλα, ενώ υπερασπίζουμε τα ζωτικά μας συμφέροντα, οι πυρηνικές δυνάμεις πρέπει να αποτρέπουν εκείνες τις αντιπαραθέσεις που φέρνουν έναν αντίπαλο στην επιλογή είτε μιας ταπεινωτικής υποχώρησης είτε ενός πυρηνικού πολέμου. Η υιοθέτηση αυτού του είδους της πορείας στην πυρηνική εποχή θα αποτελούσε μόνο μαρτυρία της χρεοκοπίας της πολιτικής μας - ή μιας συλλογικής θανατηφόρας ευχής για τον κόσμο. [..].
Μπορούμε να επιδιώξουμε μια χαλάρωση της έντασης χωρίς να χαλαρώσουμε την ασφάλειά μας. Και, από την πλευρά μας, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε απειλές για να αποδείξουμε ότι είμαστε αποφασισμένοι. Δεν χρειάζεται να καλύπτουμε με παράσιτα ξένες εκπομπές από φόβο ότι η πίστη μας θα διαβρωθεί. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να επιβάλουμε το σύστημά μας σε όποιον λαό δεν το θέλει - αλλά είμαστε πρόθυμοι και ικανοί να συμμετάσχουμε σε ειρηνικό ανταγωνισμό με όλους τους λαούς στη γη.
Εν τω μεταξύ, επιδιώκουμε να ενισχύσουμε τα Ηνωμένα Έθνη [τον ΟΗΕ], να τον βοηθήσουμε στην επίλυση των οικονομικών του προβλημάτων, να τον καταστήσουμε πιο αποτελεσματικό μέσο για την ειρήνη, να τον αναπτύξουμε σε ένα γνήσιο παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας - ένα σύστημα ικανό να επιλύει διαφορές βάσει νόμου, να εξασφαλίζει την ασφάλεια του μεγάλου και του μικρού, και να δημιουργεί συνθήκες υπό τις οποίες μπορούν τελικά ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΟΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ.
Mετάφραση Κώστας Τσιαντής.
Mετάφραση Κώστας Τσιαντής.
