Ο παράδεισος των ευνούχων
Για να πετύχει πραγματικά στη ζωή του ένα αγόρι η φρόνηση απαιτούσε να το ευνουχίσουν, γιατί το Βυζάντιο ήταν ο παράδεισος των ευνούχων. Ακόμα και οι ευγενέστεροι γονείς δεν δίσταζαν να ακρωτηριάζουν τους γιους τους, για να βοηθήσουν την εξέλιξή τους και ούτε υπήρχε σ’ αυτό καμιά ντροπή. Ο ευνούχος δεν μπορούσε να φορέσει αυτοκρατορικό στέμμα ούτε, φυσικά, να μεταβιβάσει κληρονομικά δικαιώματα. Κι εκεί ακριβώς βρισκόταν η δύναμή του. Ένα αγόρι, που είχε γεννηθεί πολύ κοντά στον θρόνο, μπορούσαν μ’ αυτό τον τρόπο να το εξουδετερώσουν και να το αφήσουν ύστερα να προχωρήσει όσο του άρεσε.
Έτσι ο Νικήτας, ο νεαρός γιος του Μιχαήλ Α΄, ευνουχίστηκε μετά την πτώση του πατέρα του, και αργότερα, παρά την επικίνδυνη καταγωγή του, έφτασε να γίνει πατριάρχης με το όνομα Ιγνάτιος. Έτσι και ο Ρωμανός Α΄ ευνούχισε, όχι μόνο τον νόθο γιο του, τον Βασίλειο, που σαν παρακοιμώμενος κυβέρνησε για αρκετές δεκαετίες την αυτοκρατορία, αλλά και τον μικρότερο νόμιμο γιο του, τον Θεοφύλακτο, που τον προόριζε για πατριάρχη.
Μια μεγάλη αναλογία από τους πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης ήταν ευνούχοι. Ιδιαίτερη εύνοια υπήρχε για τους ευνούχους και στις πολιτικές υπηρεσίες, όπου ο ευνούχος κάτοχος ενός τίτλου είχε το προβάδισμα από τον μη ευνούχο ομοιόβαθμό του και όπου πολλές υψηλές θέσεις μόνο ευνούχοι μπορούσαν να τις πάρουν. Ακόμα και αρχηγοί του στρατού και του στόλου ήταν πολλές φορές ευνούχοι. Ο Ναρσής τον 6ο αιώνα και ο Νικηφόρος Ουρανός τον 10ο είναι ίσως τα λαμπρότερα παραδείγματα. Ο Αλέξιος Α΄ είχε ένα ευνούχο ναύαρχο, τον Ευστάθιο Κυμινειανό, και μετά την καταστροφή του Ματζικέρτ ένας ευνούχος, ο Νικηφόρος Λογοθέτης, προσπάθησε να αναδιοργανώσει τον στρατό.
Λίγες θέσεις όμως, όπως του επάρχου της Πόλης, σύμφωνα με την παράδοση, δεν μπορούσαν να τις έχουν ευνούχοι. Μόνο ωστόσο όταν το Βυζάντιο άρχισε να μολύνεται από τις δυτικές αντιλήψεις περί φύλου και ιπποτισμού, άρχισε να θεωρείται και ο ευνουχισμός ατιμωτικός. Στην πραγματικότητα η χρησιμοποίηση των ευνούχων και μιας ισχυρής υπαλληλίας που τη διεύθυναν ευνούχοι ήταν το κυριότερο όπλο του Βυζαντίου κατά των φεουδαρχικών τάσεων που επιδίωκαν να συγκεντρώσουν όλη τη δύναμη στα χέρια μιας κληρονομικής αριστοκρατίας, τάσεων που τόσο κακά έκαμαν στη Δύση. Η δύναμη των ευνούχων στη βυζαντινή ζωή προερχόταν από το γεγονός ότι αποτελούσαν μια ιθύνουσα τάξη στην οποία ο αυτοκράτορας μπορούσε να έχει εμπιστοσύνη. Ούτε υπάρχει ένδειξη ότι ο περιορισμός των φυσικών τους ικανοτήτων διαστρέβλωνε τον χαρακτήρα τους. Σε όλη τη βυζαντινή ιστορία οι ευνούχοι δεν φαίνονται να είναι ούτε πιο διεφθαρμένοι και ραδιούργοι, ούτε λιγότερο δυναμικοί και πατριώτες από τους αρτιμελείς συναδέλφους τους.
Στις κατώτερες τάξεις οι ευνούχοι ήταν σπανιότεροι, παρ’ όλο που η ιδιότητα του ευνούχου μπορούσε να βηθήσει έναν γιατρό στην εξάσκηση του επαγγέλματός του, γιατί έτσι μπορούσε να πηγαίνει σε μοναστήρια και σε νοσοκομεία γυναικών.
ΣΤΙΒΕΝ ΡΑΝΣΙΜΑΝ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
Εκδόσεις ΓΑΛΑΞΙΑΣ
Εκδόσεις ΓΑΛΑΞΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου